Mainstreaming DRR&CCA in CRM – of hoe breng je 60 Filippijnse vissers van de wijs

Het leuke van werken in het ‘Zuiden’ is dat je je ideeen direct kunt uitproberen. Zo liep ik al een tijd na te denken over hoe we twee concepten op een ‘simpele, doch doeltreffende’ manier kunnen integreren (bij elkaar of in een ‘ander soort project’). Ik heb het over de concepten waar mijn werk continue om draait: het verminderen van de risico’s van een ramp en het aanpassen aan klimaatverandering (in vaktermen heet dit DRR – disaster risk reduction en CCA – climate change adaptation). Met hetzelfde was ik in mijn vorige baan ook al bezig, maar daar bleef het erg abstract, want ik kon me weinig voorstellen bij wat DRR en CCA (en het integreren/mainstreamen van beide) in de praktijk zou betekenen. Die praktijk kende ik namelijk niet. Nu leer ik die steeds meer kennen, en dat is leuk!

Vorige week had ik de kans om mijn denkwerk in de praktijk te brengen en uit te testen op een groep van 60 vissers uit Zamboanga (een regio in het zuidwesten van de Filippijnen). Omdat het voor mij te gevaarlijk is in Zamboanga (blanke mensen zijn erg geliefd onder kidnappers, want daar valt veel geld aan te verdienen – en ik ben niet van plan iemands persoonlijke ‘livelihood project’ te worden), komen de vissers naar Davao. Daar werk ik samen met een klein groepje trainers om drie dagen lang te vertellen over DRR, CCA en integratie van beide in het ‘coastal resource management’ (CRM) werk van de vissers.

Vanuit CARE ben ik hier als mainstreaming adviseur de ‘main resource person’. Dat klinkt wel goed en zo voelt het ook. Ik merk al snel dat mijn werk eigenlijk al begint bij het trainen van de project medewerkers. Ook zij hebben namelijk weinig kaas gegeten van het mainstreamen van DRR en CCA. Gelukkig heb ik dat inmiddels wel. Tenminste, dat moet gaan blijken uit de training. De test is geslaagd als er bij de vissers een knopje omgaat, ze een soort eureka moment ervaren, ze het licht hebben gezien... Maar misschien is dat wel te ambitieus?


Vissers presenteren hun 'seasonal calendar'

Als je iets wilt mainstreamen, dan moet je dat in alle fasen van de project cyclus doen (assessment, analysis, planning, implementation, evaluation). Omdat behalve DRR en CCA ook het idee van de project cyclus nieuw is voor de vissers, leg ik het uit aan de hand van een concreet voorbeeld: Stel je voor, je wilt iets doen om je natuurlijke omgeving op een duurzamere manier te beheren. Je kijkt om je heen, en maakt een ‘assessment’ van je situatie: wat heb je, wat levert iets op en wat is kwetsbaar? Hierin neem je ook bedreigingen (storm, overstroming etc) en hun impact (beschadiging van huizen, boten, oogst) mee. Je analyseert vervolgens wat er nodig is en wat haalbaar is om te doen zodat je ecosysteem gezonder wordt. Conclusie: het planten van mangrove lijkt een goed idee, want mangrove zorgt voor een gezond ecosysteem, kan bovendien economisch interessant zijn en het beschermt het dorp tegen grote golven en typhoons.


Mangrove planten

Maar... als je mangrove gaat planten, dan moet je ook het risico van die activitiet goed analyseren. Want als je mangrove plant in het storm seizoen, dan heb je grote kans dat de golven en wind de jonge boompjes wegspoelen. Dat is het einde van het project en zonde van je investering. En... als je mangrove plant, dan moet je ook goed nadenken over de lokatie: als je mangrove in een riviermonding plant, te dicht op elkaar of op een verkeerde plek, zodat de rivier zijn water niet meer goed kwijt kan, dan kan dat juist overstromingen in het dorp veroorzaken. In dat geval vergroot je juist het risico op een ramp voor de dorpsbewoners, in plaats van dat je het risico kleiner maakt.

Die analyse neem je mee in je plan. Vervolgens ga je implementeren – de mangrove planten in het juiste seizoen en op de juiste plaats. Daarna is het tijd om te monitoren en evalueren – kijken wat het effect van de mangrove is: verbetert het ecosysteem echt (meer vissen, meer soorten vis)? Is de mangrove goed geplant en overleven de boompjes? Is het dorp nu veiliger van overstromingen en stormen? Zijn er andere dingen verandert door het project of daarbuiten? Misschien worden de stromen steeds heftiger, bijvoorbeeld door klimaatverandering? Of is er illegale kap van mangrove of illegale visserij en moet je daar aandacht aan besteden? In dat geval kan je je project aanpassen of een nieuw project bedenken.

Dat is heel concreet mainstreamen. Simpel, toch? Kort samengevat: je neemt bij elke stap in de project cyclus risico’s van rampen en klimaatverandering zo goed mogelijk mee, en zorgt ervoor dat je project geen risico loopt (wegspoelen van mangrove boompjes), en dat je project ook geen risico vergroot voor de dorpsbewoners (overstroming van de rivier). Als dit wel het geval is, dan pas je je project zo goed en zo kwaad als het kan aan. Heb je al een eureka moment? Volgende keer als ik het heb over mainstreamen, weet je dan precies wat ik bedoel?


Eureka!

Na de training heb ik zelf in ieder geval wel een eureka moment. Ik vind mijn denkwijze erg logisch (met veel dank aan CARE medewerkers in NL die ook al vele uren denkwerk hierover hebben verricht). Maar de vissers zien vooral sterretjes. Het duizelt hen door de vele concepten, het gebrek aan ‘supply of English’ (da’s de lokale grap hier) en het drie dagen stil zitten op een stoel en luisteren naar academisch geschoolde types zoals ik, die nog nooit van hun leven een vis hebben gevangen (alleen ooit eens toen ik 8 was, maar ik ben nooit een serieuze visser geweest en ik geef toe dat ik ook geen held ben in het eten van vis, het is zo’n gedoe met al die graten, ingewanden, vinnen en ogen...).

Tja. Jammer van de vissers met hun sterretjes. Maar ik vind het wel een goed begin, want bij velen is er zeker wat blijven hangen , en ik ben zeker op de goede weg met mijn mainstream verhaal hier in de Filippijnen. Ik hoop dat de project medewerkers wel het licht hebben gezien, zij kunnen straks bij het planten van de mangrove, het aanleggen van ‘fish sanctuaries’ en het creeeren van artificiele koraalriffen hopelijk meedenken over de risico’s van rampen en klimaatverandering en dit meenemen in de analyse, planning en implementatie van het project. Voor mij is de volgende kans het trainen van lokale overheid uit diezelfde regio. Hopelijk hebben ze meer ‘supply of English’ en een groter vermogen om 3 dagen stil te zitten en te luisteren. Ik heb goede hoop, want gezien de productiviteit van de meeste ambtenaren hier, lijkt dat laatste mij in ieder geval geen probleem.